Kronik ağrı ve depresyon... Muhtemelen bunları iki ayrı durum olarak düşünüyorsunuz. Biri fiziksel semptomlara neden olan fiziksel bir durum, diğeri ise ruh sağlığı semptomlarına neden olan bir ruh sağlığı bozukluğudur. Ancak uzmanlar artık kronik ağrı ve depresyon arasındaki geri bildirim döngüsünü ve kronik ağrısı olan birçok insanın aynı zamanda depresyon yaşadığını ve bunun tersinin de geçerli olduğunu söylüyor.

Kronik ağrı ve depresyon arasındaki ilişki nedir?

Kronik ağrı ve depresyon sandığınızdan daha fazla iç içe geçmiş durumdadır. Bu durumlardan birine sahip olan birçok kişi diğerinin de semptomlarını yaşamaktadır. Kronik ağrı bir yandan günlük yaşamı veya keyif aldığınız aktiviteleri zorlaştırabilir, bu da izolasyon, anksiyete ve depresyon duygularına neden olabilir. Öte yandan, depresyon baş ağrısı, kas ve eklem ağrısı gibi fiziksel semptomlara da neden olabilir.

2021 yılında yapılan bir çalışma, kronik ağrı ile yaşayan 233 kişide kronik ağrı, uyku kalitesi ve depresyon arasındaki yakın ilişkiyi araştırdı. Bu çalışmada, katılımcıların %36'sına depresyon teşhisi konmuş ve yaklaşık %66'sı uyku kalitesinin kötü olduğunu bildirmiştir. Sonuçlara göre, araştırmacılar kronik ağrı ile daha kötü uyku kalitesi arasında anlamlı bir ilişki olduğunu ve bunun da çalışma katılımcılarındaki depresif semptomları doğrudan etkilediğini tespit etti.

Aynı yıl yayınlanan bir başka büyük çalışma, ağrı ile karakterize kronik hastalıklar ve depresyon oranları arasındaki bağlantıyı analiz etti. Çalışmanın sonuçları, kronik hastalıklarla yaşayan katılımcıların kronik ağrı ve daha yüksek depresyon oranları yaşama ihtimalinin daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Kronik hastalığa bağlı kronik ağrının şiddetinin de depresyon riskinde önemli bir rol oynadığı görülmüştür.

Araştırmacılar, kronik ağrı ve depresyon arasındaki ilişkinin muhtemelen altta yatan nöral mekanizmalar nedeniyle var olduğuna inanıyor. Örneğin; serotonin, dopamin ve diğer beyin kimyasallarındaki değişiklikler hem kronik ağrı hem de depresyon üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Ayrıca merkezi sinir sistemindeki iltihaplanmanın da her iki durumun gelişiminde önemli bir rol oynadığı görülmektedir.

Kronik ağrısı olan kişilerin yüzde kaçı depresyondadır?

Amerikan Psikiyatri Birliği'ne (APA) göre, kronik ağrıyla yaşayan kişilerin depresyon ve anksiyete gibi ruh sağlığı bozukluklarına yakalanma riski daha yüksektir. Aslında, istatistikler kronik ağrısı olan kişilerin yaklaşık %35 - 45'inin depresyon da yaşadığını göstermektedir. 32.000 kişiyle anket yapılan 2024 tarihli yeni bir çalışmada, araştırmacılar şu bulgulara ulaşmıştır:

• Ankete katılanların toplam %4,9'u kronik ağrı, anksiyete ve depresyonu birlikte yaşadığını bildirmiştir.

• Kronik ağrısı olan yetişkinlerin toplam %23,9'u sürekli anksiyete ve depresyon yaşarken, kronik ağrısı olmayanların oranı sadece %4,9'dur.

• Kronik anksiyete ve depresyonu olan kişilerin toplam %55,6'sı kronik ağrı yaşadığını bildirirken, ruh sağlığı semptomları olmayan kişilerin yalnızca %17,1'i kronik ağrı yaşadığını bildirmiştir.

Kronik ağrı ve depresyon birlikte tedaviş edilebilir mi?

Hem kronik ağrı hem de depresyon ile yaşıyorsanız, örtüşen tedavi yaklaşımları bu iki durumun semptomlarını daha iyi yönetmenize yardımcı olabilir.

İlaçlar

Araştırmalar, antidepresanların yalnızca depresyon semptomlarını ele almak için değil, aynı zamanda kronik ağrıyı yönetmeye yardımcı olmak için de güçlü bir araç olabileceğini göstermektedir. Ağrı kesici ilaçlar da kronik ağrının giderilmesine yardımcı olabilir ve bu da depresif semptomlara fayda sağlayabilir. Bu konu hakkında mutlaka doktorunuza danışınız.

Psikoterapi

Psikoterapi veya konuşma terapisi, depresyon ve kronik ağrısı olanlar için önemli ve etkili bir tedavi seçeneğidir. Bilişsel davranışçı terapi (BDT) bu iki durum için en yaygın terapi türüdür. BDT'nin temel faydalarından biri, semptomlarınızı etkileyebilecek düşünce, duygu veya davranışları nasıl tanıyacağınızı ve ele alacağınızı öğretmesi ve böylece bunları daha iyi yönetmek için bir plan oluşturabilmenizdir.

Kronik ağrı ile ruh halimi nasıl iyileştirebilirim?

Yaşam tarzı değişiklikleri de semptomlarınızı yönetmede ve kronik ağrıya bakış açınızı iyileştirmede rol oynar. Yoga ve meditasyon gibi evde rahatlama yaklaşımları stresi azaltmaya, kronik ağrıyı hafifletmeye ve ruh halinizi iyileştirmeye yardımcı olabilir. İmkanlarınız dahilinde yapabileceğiniz, size keyif ve tatmin veren başka hobiler ve aktiviteler bulmak da önemlidir.

Bu rahatsızlıklarla yaşıyorsanız ve semptomlarınızı yönetmekte zorlanıyorsanız, destek için bir doktordan ya da terapistten yardım almayı deneyin. Doğru tedavi ile semptomlarınızı nasıl daha iyi yönetebileceğinizi öğrenebilir ve yaşam kalitenizi artırabilirsiniz.

Kaynak: Eleesha Lockett. "Exploring the Link Between Chronic Pain and Depression". Şuradan alındı: https://www.healthline.com/health/chronic-pain/chronic-pain-and-depression#feedback-loop. (13.03.2024).

Davranışlarımıza yön veren 10 psikolojik "etki"

Herkesin anlamını bilmedi bazı davranışlarını olabilir. İşte bu davranışlarınıza siz fark etmeden etki eden bazı durumlar var...

10

1- Güzellik korkusu Gözle görülür bir şekilde güzellik tanımlanıra uyum sağlayan insandan kimi insanlar çekinir. Hatta bazen bir araya gelmekten dahi çekinirler. Bu bazı insanların güzel insanların yanında heyecan, kendini fazla kontrol etme, yüzünü kapama, kıyaslanma korkusu ve bakışların yakalanması gibi aşırı duygular hissetmesinden kaynaklanır. Bunun gibi stresler diğer insanların yanında belirmez.

2- "Ulaşılması zor" etkisi Genellikle ulaşılması zor olanın cazip olduğu düşünülür. "Aklında ne var acaba?" diye düşündüğümüz insanlar her zaman tanışmak için daha ilgi çekici olmuşlardır.

3- Başarı ön yargıları Genellikle başarılı insanlar tarafından yapılan şeyleri tek taraflı yargılarız. Örneğin çok ünlü bir markayı satan zengin bir iş insanını ondan önce o işi yapmaya çalışırken başarısız olan iş insanlarını hiç hesaba katmadan yargılıyor olabiliriz. Bu yüzden her zaman olaylara farklı açıdan bakmak sizin için faydalı olacaktır.

4- Beden negatifliği Beden negatifliği, bir insan güzel olmadığı düşünüp hayatını bu yüzden zora soktuğu zaman ortaya çıkar ve bu insanların tüm hayatı kocaman bir başarısızlığa evrilebilir. Aynı zamanda bu insanların çoğu aslında ilgi çekicidir fakat özgüvensizlikleri kendilerini fark etmemelerine sebep olur.

5- Kuleshov etkisi Bu etki bir gözlemleyici birbiriyle alakasız iki şey gördüğünde ve bilinçsizce onları bağdaştırdığında ortaya çıkar. Bu etki sadece görüntü yönetmenleri tarafından değil size belirli ürünlerle belirli karakterleri aşılamaya çalışan pazarlamacılar tarafından da kullanılır.

6- Düşüş etkisi Bir çiftin sokakta yürüdüğünü ve bir tanesinin bir direğe çarptığını düşünün. Diğerinin sevgilisi hakkında olumsuz düşünmesi biraz imkansızdır. Aksine, düşen kişi gözüne çok daha komik ve tatlı görünür. Bu da mükkemmelliyetçiliğin itici ve hataların daha çekici olmasından kaynaklanır. Çünkü hatalar insana özgüdür. İşte bu yüzden artık insanların önünde mahcup olduğunuz fikrinden uzaklaşmalısınız.

7- Kümeleme yanılgısı Bu yanılgı rastgele rastlantılar içinde bir sistem görme eğiliminden kaynaklanır. Bu genellikle şans oyunlarına kendini fazlaca kaptıran ve kader işaretleriyle oldukça yakından ilgili olan insanlara hitap eder. İkisinin de olayları yanlış analiz ettiğini söylemek mümkün.

8- Tercih çelişkisi Tercih çelişkisi etkisine göre bir şeyin çeşidi ne kadar çoksa en son kararımızda o kadar mutsuz oluruz. Hatırlayın: Bazen aldığınız bir şeyden pişman olursunuz çünkü başka modelleri ve indirim fırsatlarını geride bıraktığınızı düşünürsünüz. Yani son kararınız en iyisi olsa bile mutsuz olmaya devam edersiniz çünkü seçenekler çok fazladır.

9- Sonuca saptırma Genellikle bir kararımızın doğruluğunu o kararı alana kadar kat ettiğimiz yolları düşünerek değil de sonucunu düşünerek yargılarız. Bu etki genellikle bizi sonuca odaklayan reklam şirketleri tarafından kullanılır. Eğer bir telefon alıyorsanız tüm paranızı ona harcamanızın doğru olup olmadığını sorgulamazsınız.

10- Çapa etkisi Bir kıyafetin gerçek fiyatına satılıp satılmadığını tahmin etmek insanlar tarafından sıkça yapılan bir şeydir ve buna çapa etkisi denir. Bu etki genellikle mağazalar tarafından kullanılır. Örneğin, bir bluza 300 TL vermeyeceğinizi bilirsiniz. Ama orijinal fiyatının 1000 TL olduğunu görürseniz uydurma bir fiyat olsa bile bunun büyük bir indirim olduğunu düşünürsünüz.